Przebieg

Poproś swoje dziecko, aby wykonało rysunki, które przedstawiają: szczęśliwe dziecko, przestraszoną dziewczynkę, zdenerwowanego człowieka, smutną kobietę. Dziecko może również znaleźć w gazetach zdjęcia, na których widoczne są emocje różnych osób. Zapytaj dziecko: „Jak uważasz dlaczego ten chłopiec jest szczęśliwy? Dlaczego ta kobieta jest smutna? Czy kiedyś byłeś zły? Jak się czułeś?”

Jeśli dziecko jest przygnębione, możesz zaprosić je do wspólnej zabawy. Rysowanie pomaga dzieciom wyrazić uczucia i może zachęcić do mówienia.

Przebieg

To dobre ćwiczenie może się przydać, kiedy się czeka na autobus, siedzi w restauracji lub spaceruje w parku. Poproś dziecko, aby próbowało nazywać uczucia innych ludzi. To mogą być postacie z telewizji, członkowie rodziny lub ludzie w miejscach publicznych. Dziecko powinno powiedzieć jak sądzi, co ta osoba czuje i dlaczego tak uważa. Ty również możesz się bawić na zmianę z twoim dzieckiem.

Przebieg

Co wieczór przez tydzień postaraj się ze swoim dzieckiem wyrazić w dowolnej formie określony stan emocjonalny (nastrój), który mieliście tego dnia. Np. przez rysunek, napisanie kilku prostych słów lub znalezienie w gazetach zdjęć ludzi, którzy okazują takie same emocje jak wasze. Zrób wystawkę tych obrazków z całego tygodnia. To pomoże dziecku zrozumieć, że nasze uczucia zmieniają się – czasami jesteśmy szczęśliwi, czasami smutni.

Zabawne byłoby również, gdybyś te obrazki pokazał/a innym osobom i sprawdził/a, czy oni zgadną jakie to emocje!

Przebieg

Usiądźcie razem. Każdy z was powinien się zastanowić nad jedną dobrą i jedna złą rzeczą, która przydarzyła mu się tego dnia. Wytłumacz, co czułeś/aś i dlaczego. W związku ze złą rzeczą, powiedź dziecku, jak sobie poradziłeś/łaś i kiedy poczułeś/łaś się lepiej. Zapytaj dziecko: „Co jeszcze można zrobić, aby poczuć się lepiej?”

To dobre ćwiczenie przed snem. Ważne jest, żebyś mówił/a o swoich uczuciach i słuchał/a uważnie, co dziecko ma do powiedzenia.

Przebieg

To ćwiczenie powinno być wykonane zaraz po tym, jak dziecko na coś się rozłościło – wieczorem przed spaniem tego samego dnia lub rano następnego dnia. Porozmawiaj o tym wydarzeniu i zapytaj dziecko, co je tak rozłościło, jak sobie z tym poradziło. Zaproponuj mu, by zastanowiło się nad innym sposobem rozwiązania tego problemu – np. rozmową z kimś, głębokim oddychaniem, myśleniem o czymś miłym. Pamiętaj: rozwiązania muszą doprowadzić do tego, aby dziecko poczuło się lepiej. A równocześnie nie miało negatywnych skutków dla innych osób.

To ćwiczenie można wykorzystać, aby zbadać sposoby radzenia sobie z innymi trudnymi emocjami, takimi jak zdenerwowanie lub zazdrość.

Przebieg

Wszystkie małe dzieci od czasu do czasu są zdenerwowane. To jest bardzo nieprzyjemne dla osób, które z nimi przebywają. Pomóż dziecku, aby opisało to, co go denerwuje. Poproś, aby opisało uczucie, które mu towarzyszy i przedyskutuj z nim sposoby radzenia sobie. Może będziesz musiał/a mu coś zaproponować, np. wzięcie głębokiego oddechu, rozmowę z kimś, kto może pomóc, zastanowienie się nad tym, co chcę się powiedzieć. Zapisz te propozycje na papierze i poproś dziecko, aby zilustrowało każdą z nich. Potem powieś kartki z rysunkami na ścianie tak, aby były widoczne.

To ćwiczenie jest bardzo pomocne, jeśli dziecko jest zaniepokojone czymś, co ma niedługo nastąpić, np. nieuchronną zmianą. Rozmowa o tym, pomoże dziecku w poradzeniu sobie z nią.

Przebieg

Poproś dziecko, aby narysowało osoby, do których zwróciłoby się gdyby było zaniepokojone, przestraszone lub potrzebowało pomocy. Zrób wystawę rysunków: rodziców, braci i sióstr, dziadków, nauczycieli i przyjaciół. Poproś dziecko, aby wyjaśniło ci dlaczego każdy z nich jest ‘szczególną osobą’ i jak mogliby mu pomoc. Można również porozmawiać o prawdziwych lub wymyślonych sytuacjach i zapytać dziecko, z kim porozmawiałoby w konkretnej sytuacji.

Przebieg

Dzieci uwielbiają oglądać fotografie, szczególnie jeśli to są fotografie ich przyjaciół lub rodzinny. Obejrzyj je razem z dzieckiem i zapytaj, co czują ludzie na zdjęciach. Zachęć dziecko, aby opisało uczucia używając jak największej ilości słów. Zapytaj dziecko dlaczego uważa, że ta osoba tak się czuje.

Na rodzinnych fotografiach ludzie przeważnie wyglądają na szczęśliwych. Jeśli masz fotografie dziecka z klasy lub szkoły, poproś je, aby powiedziało ci, jak uważa, jak czują się poszczególne dzieci na tych zdjęciach i dlaczego tak uważa. Dziecko może wyrazić negatywne emocje, ale nie lekceważyć nikogo – np. jeśli dziecko powie „nie lubię Marysi, ponieważ ona nie bawi się ze mną” jest w porządku, ale jeśli powie „Marysia jest głupia, ponieważ nie chce się ze mną bawić” to już nie jest właściwy sposób wyrażania negatywnych emocji.

Przebieg

Wszyscy siedzą w kręgu. Pierwsza osoba szepcze proste zdanie do drugiej osoby, która potem szepcze je do następnej – i tak dalej. Na koniec, ostatnia osoba głośno mówi co usłyszała od poprzedniej – czasami to kompletnie inne zdanie niż to pierwotne. Im więcej ludzi jest w kręgu i im trudniejsze jest pierwotne zdanie, tym większa jest szansa, że wiadomość zostanie zmieniona. Ta prosta gra pokazuje, jak łatwo pojawiają się nieporozumienia, przekłamania (nawet między dorosłymi) i jak ważne jest uważne słuchanie.

Przebieg

To prosta gra, w którą można się bawić wszędzie i o każdej porze. Jest bardzo śmieszna i dzieci ją uwielbiają.
Zadajesz pytania dziecku i ono odpowiada gestem bez używania słów ‘Tak’ lub ‘Nie’. Możesz się zamienić z dzieckiem i zobaczycie kto wygra. Na bardzo podstawowym poziomie, ta gra rozwija umiejętności komunikacyjne dziecka, ponieważ wymaga od dziecka, aby zastanawiało się, jak się wyrazić. Ta gra również pomaga określić uczucia dziecka w zabawny sposób.

Przebieg

Kiedy w sąsiedztwie lub w klasie pojawia się nowa osoba, twoje dziecko może zrobić prezent na powitanie. Dziecko mogłoby również zaproponować zrobienie czegoś razem, np. wspólną zabawę – w szkole lub w domu. To prosty przykład zawierania nowych znajomości. Jeśli dziecko nauczy się, jak postępować w takich sytuacjach, będzie mu łatwiej zapoznać się z wieloma nieznanymi osobami.

Przebieg

Dzieci bardzo często nawiązują i zrywają znajomości. Każde dziecko doświadczyło kiedyś sytuacji, kiedy kolega nie chciał się z nim bawić. Porozmawiaj z twoim dzieckiem o momentach, kiedy czuło się osamotnione lub odrzucone i zapytaj je co wtedy zrobić, aby poczuć się lepiej. Zachęć je dając mu przykłady: zaśpiewanie ulubionej piosenki, przytulenie misia, zabawa z ulubioną rzeczą, myślenie o czymś miłym. Możesz razem z dzieckiem, zastanowić się nad jedną rzeczą, którą twoje dziecko mogłoby mieć zawsze przy sobie, aby poczuło się lepiej w momentach samotności lub odrzucenia, np. jakieś zdjęcie, małą zabawkę, nawet magiczne słowo. Posiadanie takiej rzeczy, maskotki może być bardzo przydatne dla dziecka w trudnych chwilach.

Przebieg

Zapytaj dziecko, kto jest jego najlepszym przyjacielem i dlaczego lubi tę osobę. Pomóż mu w zrobieniu kartek dla swoich przyjaciół. Każda kartka ma zawierać coś charakterystycznego dla tej osoby. Jeśli twój syn lubi grać w piłkę nożną, mógłby narysować mecz piłkarski lub wyciąć zdjęcia ulubionego piłkarza z gazet. Jeśli twoja córka i jej przyjaciółka lubią zwierzęta, to mogłaby ozdobić kartkę jakimś zdjęciem zwierząt. Przed wysłaniem kartki, Twoje dziecko powinno ją podpisać. Może też napisać coś na kartce - samo lub z twoją pomocą.

Przebieg

Wyjaśnij dziecku, że krzywdzenie oznacza grożenie czymś, ranienie lub mówienie przykrych rzeczy. Czy twoje dziecko doświadczyło czegoś takiego? Co wtedy czuło? Wyjaśnij, że kiedy jesteśmy krzywdzeni, powinniśmy poprosić o pomoc zaufaną osobę. Poproś dziecko, aby nazwało i narysowało ludzi, do których się zwróci z prośbą o pomoc jeśli będzie mu się działa krzywda. Upewnij się czy dziecko ma taką zaufaną osobę w różnych środowiskach – nauczyciela w szkole, rodzica w domu. Możesz rozwiesić obrazki zaufanych osób w widocznym miejscu.

Przebieg

Wyjaśnij dziecku, że trudno jest znaleźć dobre rozwiązanie, jeśli jest się złym lub zaniepokojonym. To znaczy że, musimy znaleźć sposób na uspokojenie się. Powiedz dziecku co ty robisz, abyś się uspokoić i poczuć lepiej.

Zapytaj dziecko, czy kiedyś czuło się źle lub było zaniepokojone? Co spowodowało, że poczuło się lepiej, uspokoiło? Zachęć je, aby pomyślało o innych rozwiązaniach. Można mu coś podpowiedzieć. Zrób z tego zabawę i zachęć do eksperymentowania – pozwól mu uderzyć w poduszkę, pobiegać wokół ogrodu lub parku, pokrzyczeć. Ty również możesz się dołączyć do tej zabawy!

Porozmawiaj z dzieckiem po każdej aktywności i zapytaj, czy to je uspakaja lub sprawia, że czuje się lepiej. Na koniec, poproś je, aby narysowało trzy rodzaje aktywności, które jego zdaniem, są najbardziej przydatne w radzeniu sobie ze złością. Możesz rozwiesić te rysunki w pokoju dziecka.

Przebieg

To ćwiczenie powinno być zrobione jak najszybciej po tym jak dziecko się rozłościło – przed spaniem tego samego dnia lub rano następnego dnia. Porozmawiaj o tym wydarzeniu i zapytaj dziecka, co je tak rozzłościło, jak sobie z tym poradziło. Zaproponuj, mu aby zastanowiło się nad innym sposobem rozwiązania tego problemu – np. rozmową z kimś, głębokimi oddechami, myśleniem o czymś miłym. Pamiętaj: rozwiązania muszą doprowadzić do tego, aby dziecko poczuło się lepiej i nie mogą mieć negatywnych skutków dla innych osób.

Przebieg

Twoje dziecko może posiać nasionka i podlewać je każdego dnia. Rośliny zakiełkują w ciągu kilku dni. Dziecko będzie mogło obserwować, jak rośliny rozwijają się dzień po dniu.

Przebieg

Obejrzyj album razem z dzieckiem. Porozmawiaj o tym, jak ludzie na zdjęciach zmienili się przez te lata. Jeśli są też zdjęcia ludzi, których twoje dziecko nie zna, opowiedz o nich i ich życiu.

Przebieg

Pomóż dziecku w tworzeniu kolażu przedstawiającego jego życie. Porozmawiaj o jego wspomnieniach, ludziach których pamięta, rzeczach, których używało, bawiło się. Zaproponuj, żeby wycięło zdjęcia z czasopism lub narysowało obrazki, które będą nawiązywać do jego wspomnień. To osobiste ćwiczenie, a nie historyczny zapis, najbardziej istotne w nim jest, że przy tworzeniu kolażu dziecku przypomni sobie różne zdarzenia z przeszłości.

To ćwiczenie można powtórzyć, jeżeli odejdzie ktoś bliski. Razem z dzieckiem mógłbyś/mogłabyś zrobić kolaż życia tej osoby, która odeszła dla jej upamiętniania.

Przebieg

Zorganizuj spotkanie dziecka ze starszą osobą– dziadkiem, starszym sąsiadem. Dziecko może pytać o różne sprawy, które są dla niego ważne, ciekawe, np. jakie było Pana ulubione danie kiedy Pan był dzieckiem; gdzie Pani jeździła na wakacje, kiedy była Pani dzieckiem; czy Pan uprawiał jakiś sport jako dziecko; czy można zobaczyć zdjęcie Pani z dzieciństwa?

Starszym ludziom takie spotkanie też może się spodobać, może zbudować lub wzmocnić przyjaźń z dzieckiem. Starszy przyjaciel również może zapytać dziecko o jego doświadczenia, zwyczaje.

Przebieg

To ćwiczenie może się przydać w momentach dużej zmiany, której doświadcza twoje dziecko, np. przyjścia na świat braciszka lub siostrzyczki, przeprowadzki, pójścia do nowej szkoły.
Poproś dziecko o narysowanie tego, co się będzie zmieniało w jego życiu. Pod tym obrazkiem, zrób dwie kolumny zatytułowane – Dobre strony i Złe strony. Potem każdy/a z was wpisuje jakie są dobre, a jakie złe strony tej narysowanej zmiany. Porozmawiaj z dzieckiem o tym, czy można coś zrobić z negatywnymi stronami tej zmiany.

Przebieg

To ćwiczenie można przeprowadzić wtedy, kiedy ktoś odszedł.
Napisz razem z dzieckiem list do osoby, która zmarła, przypominając czas spędzony z nią. Powiedz dziecku, co czujesz. Dziecko może też narysować obrazek. Kiedy skończycie, możecie zabrać ten list na cmentarz.
Takie ćwiczenie można przeprowadzić również wtedy, gdy twoje dziecko musi sobie poradzić z innymi stratami – przyjaciel się przeprowadził, zdechło ulubione zwierze.

Przebieg

Kiedy przyjaciel, rodzina lub sąsiad doświadczył straty, zapytaj dziecko co ono uważa, co ta osoba czuje i czego doświadcza. Zapytaj dziecko, co można zrobić, aby pomóc tej osobie – zaprosić je do wspólnej zabawy, wysłać kartkę, dać prezent. Zachęć je, aby wymyśliło jak największą liczbę pomysłów. Potem poproś dziecko o wybranie najlepszego pomysłu i zastosowanie go.

Przebieg

Obejrzycie ilustracje w książkach oraz gazetach, zapytaj dziecko co dzieje się na poszczególnych ilustracjach. Czy dana sytuacja jest możliwa do zmiany czy nie? Czy taka zmiana byłaby dobra czy zła? Jeśli byłaby to zmiana na gorsze, co osoby z ilustracji mogą zrobić, aby poczuć się lepiej.

Przebieg

Pomóż dziecku wykonać 10 złotych medali. Potem wytłumacz, za każdym razem, kiedy dziecko poradzi sobie z trudną sytuacją, może zdobyć medal. Zachęć dziecko, aby przypomniało sobie jakąś sytuację, która zdarzyła się ostatnio i opowiedziało, jak sobie z nią poradziło. Po wysłuchaniu historii możesz przyznać pierwszy złoty medal. Ta zabawa stanie się jeszcze bardziej interesująca, jeśli dziecko opowie ci o trudnych sytuacjach, które go spotkały i o sposobach poradzenia sobie z nimi.

Możesz również przyznać medal, jeśli dziecko pomogło swojemu koledze poradzić sobie w trudnej sytuacji.

Przebieg

Zaplanuj wizytę z dzieckiem w nieznanym dla niego miejscu. Przed wycieczką zapytaj dziecko o oczekiwania, jak sądzi, jak tam będzie oraz co będzie mu się najbardziej podobało.
Po wycieczce poproś o narysowanie miejsca gdzie byliście i opowiedzenie, jak się tam czuło. Jak to się ma do jego oczekiwań?

Możesz również zaplanować to ćwiczenie w inny sposób. Możecie wspólnie przygotować posiłek według nowego przepisu (np.: danie z innego kraju) ze składnikami, których dziecko nie zna. Zapytaj jak sądzi, jaki będzie smak tej potrawy, sprawdźcie później czy oczekiwania się spełniły.